درحالحاضر، جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک کشور درحال توسعه شناخته میشود و برای تحقق اهداف و سیاستهایش به یک نظام آموزشی[1] سالم، کارامد و پویا نیاز مبرم دارد. بدون وجود چنین نظام و دستگاهی، تحقق سیاستهای کلان و اسناد بالادستی نظام جمهوری اسلامی ایران درجهت توسعه و پیشرفت کشور امکانپذیر نیست؛ چرا که بهترین برنامهها و سیاستگذاریها با وجود نظام آموزشی و مدیریتی ناکارامد و احتمالاً آلوده به فساد، درحقیقت به ضد خود تبدیل میشود و نهتنها وضع کشور و مردم بهبود پیدا نمیکند که مشکلات تازهای بر گرفتاریهای موجود اضافه میکند. حضرت امام (ره) در پانزدهم خرداد سال 1342 فرمودند: «یاران من در گهواره هستند[2]. » و «امید من به دبستانیهاست.». نگاه بنیانگذار انقلاب به آموزش و پرورش، بسیار عمیق بود و این نگاه، جایگاه رفیعی در انقلاب داشت. ایشان معتقد بودند، استمراردهنده و قوامدهنده انقلاب، نسل جدید هستند و امروز این موضوع آشکار شده است. البته باید اذعان داشت کهآموزش و پرورش ایران توانسته است در زمینه گسترش آموزش عمومی نمره قابل قبولی کسب نماید؛ به طوری که مجموع شاخصهای مربوط به فراگیری و همگانی بودن آموزش و سواد عمومی نشان میدهد که ایران در کاهش شکاف جنسیتی قدمهای خوبی در ۴ دهه اخیر برداشته است، هرچند حل معضلات نظام آموزشی کشور نیاز به حرکت جهادی دارد. درکشورایران، بخشآموزش؛ حکمرانیمنسجمیندارد، زیراتصدیامورمربوطبهحوزههایآموزشعمومی، آموزش عالیوآموزشپزشکیبهسهوزارتخانهواگذارشدهاست؛ در حالیکهدربسیاری
[2] -سال ها قبل از پیروزی انقلاب، وقتی از ایشان سؤال کردند که برای آینده انقلاب و اداره کشور به چه کسانی اعتماد دارند، به کودکی که در گهواره بود اشاره کردند و گفتند به اینها که جوانان آینده خواهند بود.
ازکشورهایدنیاچنینتفکیکیدیده نمیشود؛ همچنیندراینکشورها، نهفقطاینحوزههاذیلیکوزارتخانه )وزارتآموزش) مدیریتمیشوند، بلکهگاهی حوزههایدیگرینیزنظیرعلوم، پژوهش، فرهنگ، ورزش، فناوری، توسعۀمنابعانسانی، کارآموزی، دین، وجوانان زیرنظراینوزارتخانهقراردارند. در این نوشتار، سعی شده است ضمن تبیین وضع موجود، به برخی چالشها، ضعفها و آسیبهای درحال حاضر و پیشروی نظام آموزشی کشور اشاره شود.